Γλαύκη Γκότση, Βλέμματα γυναικών στην τέχνη (1850-1900)

Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νησίδες το βιβλίο της Γλαύκης Γκότση Βλέμματα γυναικών στην τέχνη (1850-1900).

Το βιβλίο παρουσιάζει το γυναικείο κοινό της τέχνης κατά τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα. Στις σελίδες του αποκαλύπτεται ένα σύνολο ανώνυμων και επώνυμων γυναικείων προσώπων, που ήρθαν σε επαφή με καλλιτεχνικά έργα και δημιουργούς, διατύπωσαν κρίσεις και εξέφρασαν τη γνώμη τους για το παρελθόν, το παρόν, ενίοτε και το μέλλον της τέχνης. Ποιες είναι οι γυναίκες αυτές και μέσα από ποιες διαδρομές καθίστανται θεάτριες της τέχνης; Ποιες εικαστικές παραστάσεις έλκουν ή απωθούν τα βλέμματά τους και κάτω από ποιες προϋποθέσεις; Με ποιον τρόπο και με τι είδους όρους αποτιμούν τα έργα που σχολιάζουν; Πώς τοποθετούνται απέναντι στις κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις και αντιλήψεις περί καλλιτεχνικής δημιουργίας; Τα ερωτήματα αυτά επιχειρείται εδώ να απαντηθούν.

Με την αξιοποίηση δημοσιευμένων πηγών και αρχειακού υλικού η μελέτη εντοπίζει τις επισκέπτριες των καλλιτεχνικών εκθέσεων, αφουγκράζεται τις σχολιάστριες καλλιτεχνών και έργων, παρακολουθεί τις συγγραφείς πραγματειών και κειμένων για την αρχαία ή τη νεότερη τέχνη. Παράλληλα, εξετάζει τις απόψεις γνωστών προσωπικοτήτων της εποχής, όπως η Καλλιρρόη Παρρέν και η Καλλιόπη Κεχαγιά, αναδεικνύει την ποικιλία των ενδιαφερόντων και των θέσεων διαφορετικών θεατριών και επισημαίνει τον βαθμό στον οποίο το φύλο επηρεάζει τόσο το ύφος του λόγου και τα είδη της γραφής όσο και τη στάση του κοινού σε σχέση με θέματα όπως το γυμνό, οι εικαστικές απεικονίσεις γυναικείων μορφών, οι καλλιτέχνιδες.

Ψήφισμα του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης σχετικά με τη συμφωνία για την επιστροφή 161 αρχαίων αντικειμένων από τις ΗΠΑ

Το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης εκφράζει τον βαθύτατο προβληματισμό του για την κύρωση συμφωνίας από την ελληνική βουλή στις 8/9/2022 μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού με έδρα το Ντέλαγουερ των ΗΠΑ, προκειμένου να περιέλθει στη κυριότητα του ελληνικού δημοσίου η ιδιωτική συλλογή αρχαίων του αμερικανού πολίτη Λέοναρντ Στερν (161 αντικείμενα, κυρίως ειδώλια του κυκλαδικού πολιτισμού της 3ης π.Χ. χιλιετίας).

Σύμφωνα με το σχετικό νομοσχέδιο, το ελληνικό κράτος διατηρεί την κυριότητα της ιδιωτικής συλλογής, ωστόσο η κατοχή τους παραμένει στη δικαιοδοσία του προαναφερθέντος Ινστιτούτου και τα αντικείμενα θα φυλάσσονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Με την παρέλευση 25ετίας το 2049, και αφού θα έχουν εκτεθεί στην Ελλάδα 60 αντικείμενα επί συνόλου 161, το ελληνικό κράτος μπορεί να παρατείνει την παραμονή τους στη Νέα Υόρκη για επιπλέον 25 χρόνια ή να την διακόψει, οπότε το σύνολο της συλλογής θα κατέλθει στην Ελλάδα. Στην τελευταία περίπτωση το ελληνικό δημόσιο υποχρεούται να αποστείλει 122 κυκλαδικές αρχαιότητες από ελληνικά μουσεία (αδιευκρίνιστο ποια) για 25 χρόνια ως το 2073.

Αυτή η καινοφανής εκ μέρους του ελληνικού κράτους πρακτική διαχείρισης προϊόντων αρχαιοκαπηλίας που βρίσκονται εκτός ελληνικής επικράτειας αποτελεί θεαματική μεταστροφή της σχετικής πολιτικής του. Δεν είναι σαφές, εν πρώτοις, αν αρμόδιος επιστήμονας έχει εξετάσει το σύνολο της συλλογής, ώστε να αποφανθεί αν πρόκειται για γνήσια ή κίβδηλα αντικείμενα, ως είθισται. Η εξέταση της συλλογής και των πιστοποιητικών προέλευσης των αντικειμένων, και η συνακόλουθη εκτίμηση επί της γνησιότητάς τους θα βοηθούσαν οπωσδήποτε να κριθεί η σκοπιμότητα και οι πιθανότητες επιτυχίας της διεκδίκησης δια της νομικής οδού, η οποία φαίνεται να απεμπολήθηκε οικειοθελώς. Καινοφανής είναι επίσης η παραχώρηση της κατοχής των αρχαιοτήτων σε ένα Ινστιτούτο, στο ΔΣ του οποίου συμμετέχουν ο γιος του συλλέκτη, ο οικονομικός διευθυντής εταιρείας συμφερόντων του συλλέκτη, εκπρόσωπος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά ουδείς εκπρόσωπος του ελληνικού κράτους.

Τα παραπάνω συνιστούν τις αιτίες του προβληματισμού μας σχετικά με το σκεπτικό της ίδιας της συμφωνίας, αλλά και την ωφέλεια της, καθώς ο τελικός απολογισμός δείχνει να λειτουργεί συντριπτικά υπέρ του ιδιώτη αμερικανού συλλέκτη. Καλούμε τους αρμόδιους φορείς και την πολιτεία να επανεξετάσουν τη στάση τους, η οποία δημιουργεί ένα δυνητικά επικίνδυνο προηγούμενο όσον αφορά στη στάση του ελληνικού κράτους απέναντι στη διεκδίκηση ελληνικών αρχαιοτήτων που έχουν εξαχθεί παράνομα από τη χώρα.

Sorry, But This Is Not «Repatriation»

The Met’s deal with the Greek government to «repatriate» billionaire Leonard Stern’s Cycladic art collection is not what it seems.
— Read on hyperallergic.com/776720/this-is-not-repatriation-stern-cycladic-art-met-greece/