EDITORIAL #10
Περιοδικό
Ιστορία της Τέχνης
Στις 26 Ιανουαρίου 1973, το καθεστώς της Δικτατορίας δίνει στη δημοσιότητα τον Καταστατικό Χάρτη για την Ανώτατη Παιδεία, με τον οποίο, εκτός πολλών άλλων περιορισμών, επιχειρεί την κατάργηση του φοιτητικού συνδικαλισμού. Στις 13 Φεβρουαρίου 1973 επικυρώνεται το Νομοθετικό Διάταγμα 1347/1973 που τροποποιούσε το άρθρο 18 του Ν.Δ. 720/1970 με την παρακάτω διατύπωση: «Εις το άρθρο 18 του Ν.Δ. 720/1970 “περί Στρατολογίας”, προστίθεται παράγραφος έχουσα ως εξής:
6. Δύναται ωσαύτως ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης να διατάσση την διακοπήν χορηγηθείσης αναβολής κατατάξεως εις σπουδαστάς, ονομαστικώς, κατόπιν προτάσεως του Αρχηγείου του οικείου Κλάδου Ενόπλων Δυνάμεων και εις τας ακολούθους περιπτώσεις:
α. Λόγω οιασδήποτε πειθαρχικής ποινής επιβληθείσης υπό του κατά νόμον αρμοδίου οργάνου, πολυμελούς ή μονομελούς.
β. Λόγω καταδίκης εις οιανδήποτε ποινήν διά τινα των εν άρθροις 167, 169 έως και 176, 181 έως και 192 και 194 έως και 197 του Ποινικού Κώδικα πράξεων.
γ. Λόγω οιασδήποτε υπαιτίου αποχής εκ των παραδόσεων, εξετάσεων ή ασκήσεων των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ή προτροπής εις τοιαύτην αποχήν, ανεξαρτήτως της πειθαρχικής διώξεως επί ταύταις».
Στις 14 Φεβρουαρίου πραγματοποιείται στο Πολυτεχνείο, όπου στεγάζεται και η ΑΣΚΤ, συγκέντρωση διαμαρτυρίας με αίτημα της κατάργηση του Νομοθετικού Διατάγματος 1347/1973. Η αστυνομία παραβιάζει το άσυλο, εισβάλλει στο Πολυτεχνείο, διαλύει βίαια φοιτητική συγκέντρωση και συλλαμβάνει 11 φοιτητές που τους παραπέμπει σε δίκη (οι 3 αθωώνονται και οι υπόλοιποι 8 καταδικάζονται µε αναστολή από το Αυτόφωρο Τριμελές Πληµµελειοδικείο). Ογδόντα οκτώ συµµετέχοντες, λαµβάνουν στις 15 και στις 16 Φεβρουαρίου φύλλο πορείας για να παρουσιαστούν στον Στρατό επειδή «προέτρεπον συναδέλφους των εις αποχώρησιν εκ των μαθημάτων, παρακωλύοντες την προσέλευσιν τούτων εις τους χώρους της διδασκαλίας». O Σύλλογος των καθηγητών της Ανωτάτης Σχολής καλών Τεχνώνσυνεδριάζει στις 21 Φεβρουαρίου‒την ημέρα της κατάληψης της Νομικής‒ και επικυρώνει το Πρακτικό συνεδρίασης των αμέσως προηγουμένων ημερών ως ακολούθως:
Συνεδρίασις του Συλλόγου των Καθηγητών της 21ης Φεβρουαρίου 1973
Παρόντες: Ν. Νικολάου, Π. Πρεβελάκης, Ι. Μόραλης, Ι. Παππάς, Π. Μυλωνάς, Κ. Γραμματόπουλος, Γ. Μαυροϊδης και Δ. Καλαμάρας.
Παρίσταται ο Κυβερνητικός Επίτροπος και ο Γεν. Γραμματεύς της Σχολής.
Ημερήσια δ/ξις: Συζήτησις και λήψις αποφάσεων επί των προσφάτων φοιτητικών γεγονότων.
Η συνεδρίασις άρχεται την 11ην π.μ.
Αναγιγνώσκονται και επικυρούνται τα πρακτικά της προηγούμενης συνεδριάσεως.
Οι καθηγηταί της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών δεν δύνανται να παραμείνουν απαθείς ενώπιον των τελευταίων φοιτητικών γεγονότων τα οποία συνταράσσουν την ελληνικήν κοινήν γνώμην. Θεωρούν καθήκον των να προβούν εις ωρισμένας διαπιστώσεις και να διακηρύξουν τα βασικάς αρχάς από τας οποίας εμφορούνται κατά την άσκησιν του διδακτικού έργου των.
Οι σπουδασταί της ΑΣΚΤ απέσχον αρχικώς των μαθημάτων επί τρεις ημέρας προς εκδήλωσιν της ανησυχίας των δια την ερήμην αυτών σύνταξιν του Καταστατικού Χάρτου των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και δι’ άλλα φοιτητικά ζητήματα. Ακολούθως, την 15ην Φεβρουαρίου, εις νομοτύπως συγκληθείσαν συνέλευσιν, απεφάσισαν νέαν αποχήν διαρκείας μιας εβδομάδος εις εκδήλωσιν διαμαρτυρίας δια τα γνωστά λυπηρά επεισόδια του Ε. Μ. Πολυτεχνείου, εις τα οποία είχον παραστή ακούσιοι μάρτυρες. Κατά την συνέλευσιν τούτην προέβαλον ωσαύτως ωρισμένα αιτήματα, τα οποία εγνωστοποίησαν εγγράφως εις την διοίκησιν της Σχολής. Κατά το χρονικόν διάστημα της αποχής των μαθημάτων, οι σπουδασταί της ΑΣΚΤ απέφυγαν επιμελώς να προβούν εις οιανδήποτε πρόκλησιν ή πράξιν βίας. Παρά ταύτα, κατά την εισβολήν των οργάνων της αστυνομίας εις τον χώρον του Ε. Μ. Πολυτεχνείου, ευάριθμοι σπουδασταί της Σχολής μας, κατεχούσης ως γνωστόν την βόρειαν πτέρυγα του κτιρίου, εκακοποιήθησαν υπό των αστυνομικών, οι οποίοι προωθήθησαν μέχρι των υπογείων χώρων της Σχολής. Εις σπουδαστής συνελήφθη και κρατείται.
Ενώπιον των γεγονότων τούτων, οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ θεωρούν επιβεβλημένον να εκφράσουν την άκραν συγκίνησιν και αγωνίαν των, να διακηρύξουν τας αρχάς από τας οποίας εμπνέονται και να προσπαθήσουν όπως αποκαταστήσουν την διαταραχθείσαν ευρυθμίαν εις τας σπουδάς. Ως κανόνας της συμπεριφοράς των εθεώρησαν ανέκαθεν και θεωρούν την πατρικήν αγάπην προς τους σπουδαστάς, διδασκαλίαν εμπνεομένη από τας πατροπαραδότους αξίας της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, σώφρονα διοίκησιν και ειλικρινή διάλογον με τους σπουδαστάς.
Οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ πιστεύουν ακλονήτως ότι οι σπουδασταί των αναζητούν και αυτοί την τροφήν της ψυχής των εις την παιδείαν, την φιλοπατρίαν, την ελευθερίαν, την δικαιοσύνην και τας λοιπάς αξίας τας οποίας μας εκληροδότησαν ο αρχαίος, ο χριστιανικός και ο νεώτερος λαϊκός πολιτισμός μας. Οι πόθοι των είναι ευγενείς, καθώς ιδιάζει εις την νεότητα, και αν ενίοτε παρουσιάζουν συμπτώματα υπερβολής, τούτο συμβαίνει επειδή το ιδεώδες τείνει προς το απόλυτον. Έργον της παιδείας είναι να συνδιαλάσση τα αντίθετα και ν’ αποτρέπη την θεοποίησιν ωρισμένων αξιών εις ετέρων. Άλλως η ελευθερία εκτρέπεται εις αναρχίαν και η τάξις εις καταναγκασμόν.
Ενώπιον των προσφάτων κρισίμων γεγονότων, οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ είναι υποχρεωμένοι εξ αισθήματος ευθύνης να λάβουν σαφήν θέσιν. Κατόπιν ελευθέρας συζητήσεως, συνοψιζομένης ως ανωτέρω, καταλήγουν εις την εξής ομόφωνον απόφασιν, την οποίαν αδιαιρέτως και αλληλεγγύως υποστηρίζουν:
- Αιτούνται την ανάκλησιν του ΝΔ 1347/1973 περί διακοπής της αναβολής στρατεύσεως των προσκαίρως αποσχόντων των σπουδών των φοιτητών. Οι λόγοι υπαγορεύοντες την ανάκλησιν του διατάγματος έχουν ήδη πολλαχόθεν εκτεθή. Πρώτον, η στρατιωτική θητεία πρέπει να εξακολουθήση να θεωρήται ως υπέρτατον χρέος του πολίτου προς την πατρίδα και ουχί ως τιμωρία ή καταναγκασμός. Δεύτερον, η έννοια της δικαιοσύνης επιβάλλει όπως τοιαύτα μέτρα λαμβάνωνται με πνεύμα ισότητος, άνευ διακρίσεως φύλου. Τρίτον, η λογική και η δικαιοσύνη υπαγορεύουν όπως συνεκτιμώνται μετά τούτου ή εκείνου του παραπτώματος αι συνθήκαι τελέσεως αυτού.
- Οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ υπερασπίζονται το πανεπιστημιακόν άσυλον, ως θεματοφύλακες ιερού θεσμού. Πράγματι, από αιώνων οι πολιτισμοί καθιέρωσαν ως απαραβιάστους τους ναούς, τα εκπαιδευτήρια, τα δικαστήρια και εν γένει τους χώρους όπου τελείται η λατρεία των υψηλοτέρων ιδεών.
- Θεωρούν επιβεβλημένον τον σεβασμόν της αυτοτελείας των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, ανέκαθεν κατοχυρωμένης από το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας.
- Διαμαρτύρονται δια τας πράξεις βίας εις βάρος των σπουδαστών.
- Δηλώνουν ότι ουδέποτε κατά τα τελευταία έτη διεπίστωσαν εν τη Σχολή κίνησιν εμπνεομένην από ακραία πολιτικά κόμματα.
- Θεωρούν επείγουσαν την ανάγκην ειλικρινούς και φιλοδικαίου διαλόγου με τους σπουδαστάς.
Οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ εισηγούνται τα μέτρα ταύτα εν τη πεποιθήσει ότι ούτω θ’ αποκατασταθή η εμπιστοσύνη των σπουδαστών προς τους εποπτεύοντας την παίδευσίν των και θα αποσοβηθή η αλλοτρίωσις η οποία τους απειλεί εν μέσω της γενικής συγχύσεως περί των πνευματικών και ηθικών αξιών. Η Πολιτεία έχει παν συμφέρον όπως εξασφαλίση την σύμπραξιν του επιστημονικού και τεχνικού δυναμικού της αύριον ίνα αναπτυχθή και ευδοκιμήση η χώρα.
Εν ενί λόγω, η παιδεία του έθνους πρέπει να εξακολουθήση να βασίζεται επί αμοιβαίας αγάπης και κατανοήσεως διδασκόντων και διδασκομένων. Τούτο θα εξασφαλισθή διά πατρικής μερίμνης προς τα πνευματικά τέκνα μας και δια της καλλιεργίας των αληθών αξιών του πολιτισμού.
Οι καθηγηταί της ΑΣΚΤ, παρακαλούν τους εκπροσωπούντας νομίμως το Ίδρυμα όπως διαβιβάσουν το παρόν εις το προϊστάμενον ημών Υπουργείον Εθνικής Παιδείας και ακολούθως το ανακοινώσουν εις τους σπουδαστάς.
Αναγινώσκονται και επικυρούνται τα πρακτικά αυθημερόν.
Η συνεδρίασις λύεται την 1.20 μ.μ.
Ο Γεν. Γραμματεύς
Ο Κυβερνητικός Επίτροπος
Οι Καθηγηταί
Ο Διευθυντής
*Το Πρακτικό της συνεδρίασης του συλλόγου διδασκόντων που συντάχθηκε χειρόγραφα σε πολυτονικό, βρίσκεται στα αρχεία της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Α1/Σ4/Υ2/Φ13 Πρακτικά Συλλόγου Καθηγητών 28/5/70-29/8/74). Ευχαριστώ τους αναπληρωτές καθηγητές της ΑΣΚΤ Κώστα Ιωαννίδη (ΘΙΣΤΕ) και Γιάννη Κονταράτο (ΤΕΤ) που μου το προμήθευσαν και την Χριστίνα Δημακοπούλου (διδάσκουσα, ΑΣΚΤ) η οποία το μετέγραψε.
Νίκος Δασκαλοθανάσης
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 