Strange beauty: Masters of the German Renaissance
Sainsbury Wing, The National Gallery, London
19th February – 11th May 2014
http://www.nationalgallery.org.uk/whats-on/exhibitions/strange-beauty
Η έκθεση για τη Γερμανική Αναγέννηση στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου (19 Φεβρουαρίου – 11 Μαϊου 2014) αποτελεί, κατά μια εκδοχή, προάγγελλο της μεγάλης έκθεσης, που θα γίνει στον ίδιο χώρο, με 50 έργα του Πάολο Βερονέζε (1528-1588), το Μάρτιο του 2014. Με τη φιλοδοξία να συμβάλει στην επανεκτίμηση της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής αφύπνισης που εξαπλώθηκε σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη στον 15ο και 16ο αιώνα, η έκθεση παρουσιάζει 30 και πλέον έργα τα οποία προέρχονται κυρίως από τη συλλογή της Πινακοθήκης του Λονδίνου και μερικές άλλες του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο επίκεντρο βρίσκονται διάσημοι καλλιτέχνες της εποχής: Χανς Χόλμπαϊν ο Νεότερος (1497-1543), Άλμπρεχτ Ντύρερ (1471-1528), Λουκά Κράναχ, ο Πρεσβύτερος (1472–1553) – μορφές που συνέβαλαν με το έργο τους στην υποστήριξη και καθιέρωση της Θρησκευτικής Μεταρρύθμισης στο γερμανόφωνο βορρά.
Γύρω τους αναπτύσσονται, μεταξύ άλλων, έργα αντιπροσωπευτικά του εκφραστικού και έντονου ύφους της τέχνης της Κεντρικής Ευρώπης: το σχέδιο του Mατίας Γκρύνεβαλντ «Ηλικιωμένη γυναίκα με ενωμένα τα χέρια» (Μουσείο Ashmolean , Οξφόρδη), η φημισμένη μικρογραφία «Ανν της Κλεβ» του Χόλμπαϊν (Victoria & Albert Museum, Λονδίνο), οι «Πρέσβεις», επίσης του Χόλμπαϊν, το «Πορτραίτο νέου με κομπολόι» του Χανς Μπάλντουνγκ Γκρίεν (Royal Collection Trust on behalf of Her Majesty the Queen) και μια συλλογή με αντιπροσωπευτικά σχέδια και χαρακτικά των Χόλμπαϊν, Ντύρερ, Άλτντορφερ (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).
Ηighlight της έκθεσης αποτελεί η ανακατασκευή του αριστουργήματος του Liesborn, το οποίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Το έργο δημιουργήθηκε μετά το 1465 και αρχικά αποτελούσε ένα περίτεχνο πολύπτυχο, αγνώστου ζωγράφου (Master of Liesborn), που διακοσμούσε το Αββαείο των Βενεδεκτίνων μοναχών στο Liesborn της Γερμανίας. Το 1803, με τη δήμευση της περιουσίας της Μονής από τους Γάλλους, διαμελίστηκε σε κομμάτια που πουλήθηκαν σε όλο τον κόσμο –οκτώ μόνο παραμένουν στην Πινακοθήκη του Λονδίνου, ως μέρος της Συλλογής Krüger. Τώρα, για πρώτη φορά, οι επισκέπτες είναι σε θέση να δουν σε αναπαράσταση ολόκληρο το πολύπτυχο, που διακοσμούσε το βωμό, στην αρχική του μορφή, όπως δημιουργήθηκε κατά τον 15ο αιώνα.
Τα έργα της έκθεσης τοποθετούνται με την ίδια διάταξη, όπως ακριβώς παρουσιάστηκαν και αποτέλεσαν αντικείμενο θαυμασμού, το 1824, όταν ιδρύθηκε η Πινακοθήκη: ανάμεσα σε έργα ζωγράφων της Ιταλικής Αναγέννησης, συγχρόνων του Ραφαήλ, και σε τοπία Ολλανδών ζωγράφων. Η έκθεση προδιαθέτει και προκαλεί τον διεθνή επισκέπτη της να γνωρίσει την Aναγέννηση στη Γερμανία, τον καλεί να σκύψει πάνω στα έργα και να ανακαλύψει την τεχνική αρτιότητα των σχεδίων και χαρακτικών, την έκφραση και την ευρηματικότητα, στοιχεία καθοριστικά που έτυχαν μεγάλης αναγνώρισης στην εποχή τους. Κατά τον 17ο αιώνα, το ενδιαφέρον για τα έργα αυτά υποχωρεί. Επανέρχεται τον 19ο και τον 20ό αιώνα, όταν επανεκτιμάται η ποιότητα των έργων και η Γερμανική Αναγέννηση θεωρείται έκφραση της γερμανικής ταυτότητας. Στον αντίποδα βρίσκονται οι αρνητές των ανωτέρω απόψεων, οι οποίοι χαρακτήρισαν τα έργα άσχημα και υπεροβολικά, παγωμένα και ψυχρά, προβαίνοντας σε μια αναπόφευκτη σύγκριση με αντίστοιχα της Ιταλικής Αναγέννησης.
Ας σημειωθεί, ότι οι απόψεις περί κατωτερότητας της Γερμανικής Αναγέννησης επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό την πολιτική της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου, με αποτέλεσμα το 1856 να προχωρήσει –για πρώτη και μοναδική φορά– σε πώληση μέρους της συλλογής Krüger, που είχε αγοράσει το 1854, με το σκεπτικό ότι δεν ταίριαζαν με το επίπεδο των συλλογών της. Στην έκθεση παρουσιάζονται τα σχετικά με την πώληση έγγραφα, κάτι που δεν συνηθίζει να δείχνει η Πινακοθήκη. Επιπλέον, εξαιτίας της μετατόπισης της στάσης του Ηνωμένου Βασιλείου προς το γερμανικό εθνος, μετά τον Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η “αντιπάθεια” για τα έργα αυτά επιδεινώθηκε και περιορίστηκαν στο ελάχιστο οι αγορές από διεθνείς δημοπρασίες έργων Γερμανικής Αναγέννησης για τον εμπλουτισμό των συλλογών του Ηνωμένου Βασιλείου.
E. Papoulia
evangelia.papoulia@courtauld.ac.uk
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 