ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ #4
Περιοδικό
Ιστορία της Τέχνης
Corpus
Ειρήνη Μαρινάκη
Ο Νικόλαος Κάλας και το σκάκι: η τέχνη ως παιχνίδι, το παιχνίδι ως τέχνη
Ο Νικόλαος Κάλας (1907-1988) αναφέρεται συχνά στα κείμενα του στην σπουδαιότητα των παιχνιδιών ως πολιτιστικά φαινόμενα. Το άρθρο εστιάζει στις ιδέες του Κάλας για τα παιχνίδια και την σχέση τους με την υπερρεαλιστική σκέψη και την σύγχρονη τέχνη της εποχής του. Παρουσιάζει την έκθεση-αφιέρωμα στο σκάκι , The Imagery of Chess (1944-45), που οργανώθηκε από τους Marcel Duchamp, Max Ernst και Julien Levy στην Νέα Υόρκη και την συμμετοχή του Κάλας σε αυτήν. Η «υπερρεαλιστική σκακιέρα» από καθρέφτη και κρασί, που εξέθεσε σε συνεργασία με τον André Breton καθώς και οι αφορισμοί τους Profanation, Α Game of Chess που την συνόδευαν, σχολιάζονται εκτενώς σε σχέση με πρώιμα και μεταγενέστερα κείμενα του Κάλας για το παιχνίδι.
Η Ειρήνη Μαρινάκη είναι διδάκτωρ του Τhe London Consortium (University of London). H διδακτορική της διατριβή με τίτλο Nicolas Calas: Critic and Curator (2012) είχε ως αντικείμενο τα κριτικά κείμενα, την επιμέλεια εκθέσεων και τις διαλέξεις του Νικόλαου Κάλας, την περίοδο της παραμονής του στην Αμερική. Αυτή την περίοδο ετοιμάζει ένα βιβλίο με το ίδιο θέμα (υπό έκδοση στα αγγλικά το 2016) και, ταυτοχρόνως, μελετά τα ανέκδοτα κείμενα του Νικόλαου Κάλας για τον Hieronymus Bosch. [marinakiirinaki@gmail.com]
Λουίζα Αυγήτα
Διεκδικώντας την ιστορία. Η φεμινιστική οπτική της Linda Nochlin
Σε αυτό το κείμενο γίνεται μια κριτική ανάλυση της φεμινιστικής προσέγγισης στην ιστορία της τέχνης, όπως αυτή διαμορφώνεται στο συγγραφικό έργο της Linda Nochlin. Το κείμενο εστιάζει στις μεταβολές του λόγου και της μεθοδολογίας της που αντανακλώνται στην πραγμάτευση της έννοιας της αλήθειας. Οι μεταβολές αυτές διερευνώνται μέσα στο πλαίσιο της μετάβασης από τη μαχητική φεμινιστική ιστορίας της τέχνης της δεκαετίας 1970, που εκφράζεται σε κείμενά της όπως το εμβληματικό «Γιατί δεν υπήρξαν σπουδαίες γυναίκες καλλιτέχνες;» (1971), στον μεταμοντέρνο εκλεκτικισμό των δεκαετιών 1980 και 1990.
Η Λουίζα Αυγήτα είναι ιστορικός, κριτικός και θεωρητικός τέχνης και διδάκτορας του Πανεπιστημίου City του Λονδίνου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε ζητήματα σύγχρονης τέχνης που σχετίζονται με τον σύγχρονο επιμελητικό λόγο και τις πολιτιστικές πολιτικές, την τέχνη των Βαλκανικών χωρών και της Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και τον προσδιορισμό της καλλιτεχνικής εργασίας. Είναι πανεπιστημιακή υπότροφος του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων. [lavgita@gmail.com]
Σπύρος Μοσχονάς
Τα καλλιτεχνικά σωματεία ως πυλώνες της καλλιτεχνικής δραστηριότητας (1930-1955)
Στο άρθρο παρουσιάζεται περιληπτικά το φαινόμενο της οργάνωσης των Ελλήνων καλλιτεχνών σε επαγγελματικά σωματεία και ομάδες κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου και κατά τους πρώτους μεταπολεμικούς χρόνους, προκειμένου να φωτιστεί ο καταλυτικός ρόλος των συλλογικών ενώσεων στα εικαστικά ζητήματα. Τα σωματεία του Μεσοπολέμου –εκτός της πλούσιας εκθεσιακής δράσης τους, μέσω της οποίας ανέδειξαν πλήθος νέων δημιουργών– ανέπτυξαν έντονη συνδικαλιστική δραστηριότητα, ενώ στα μεταπολεμικά χρόνια, συνέβαλαν στην αναβίωση της αγοράς και στην καθιέρωση νεωτερικών τάσεων, προτού η σχετική ομαλοποίηση της καλλιτεχνικής και κοινωνικής ζωής και η άνθηση των αιθουσών τέχνης τα οδηγήσει σε εξαφάνιση.
Ο Σπύρος Μοσχονάς είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του ΕΚΠΑ. Η διδακτορική του διατριβή έχει τίτλο «Καλλιτεχνικά σωματεία και ομάδες τέχνης στην Ελλάδα κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα: η σημασία και η προσφορά τους» (Αθήνα 2010). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη νεοελληνική τέχνη και ειδικότερα στη μνημειακή εκκλησιαστική ζωγραφική, στη θεματική της θαλασσογραφίας, σε ζητήματα τέχνης και αγοράς και στις σχέσεις Κράτους-εικαστικών καλλιτεχνών. [spmosch@hotmail.com]
Θανάσης Θ. Σωτηρίου – Βασιλική Πλιάτσικα
H επίδραση της μινωικής και μυκηναϊκής τέχνης στο έργο του αρχιτέκτονα Νικόλαου Ζουμπουλίδη
Ο αρχιτέκτονας Νικόλαος Ζουμπουλίδης (Σινασός Καππαδοκίας 1888-Αθήνα 1969), σχεδιάζοντας ή συμβάλλοντας καθοριστικά στο σχεδιασμό ενός μεγάλου αριθμού τραπεζικών κτιρίων ανά την επικράτεια, υπήρξε ένας σημαντικός συνδιαμορφωτής της εικόνας της δημόσιας μεσοπολεμικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Σε ένα τμήμα αυτής της παραγωγής του, αλλά και σε κτίρια ιδιωτικής χρήσης που σχεδίασε, ο Ζουμπουλίδης χρησιμοποίησε μορφολογικά και διακοσμητικά δάνεια από τη μινωική και μυκηναϊκή αρχαιότητα και τις σύγχρονές του αρχαιολογικές αποκαταστάσεις. Στο άρθρο εντοπίζονται και αναλύονται αυτά τα στοιχεία του έργου του, επισημαίνονται τα πρότυπά του και ερμηνεύεται η συγκεκριμένη τάση του, στο ευρύτερο πλαίσιο της πρόσληψης της μινωικής και μυκηναϊκής αρχαιότητας στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Ο Θανάσης Σωτηρίου είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ιστορίας της τέχνης του ΕΚΠΑ και εργάζεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν την πρόσληψη της μινωικής και μυκηναϊκής αρχαιότητας στο πεδίο της εικαστικών τεχνών και της αρχιτεκτονικής στον 20ό αιώνα. [athsotiriou@yahoo.gr]
Η Βασιλική Πλιάτσικα είναι διδάκτωρ του ΕΚΠΑ και εργάζεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων. Ασχολείται, μεταξύ άλλων, με την πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας στις εφαρμοσμένες τέχνες τον 20ό αιώνα. [vassilikipliatsika@gmail.com]
Data
Μαρία Μόσχου
Το αγιογραφικό έργο του Θεόφιλου και η δημοσίευση έξι εικόνων στον Κατάλογο της έκθεσης του Τελλογλείου «Τιμή στον Tériade / Hommage à Tériade»
Στο κείμενο παρουσιάζoνται στοιχεία για το αγιογραφικό έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ και ασκείται κριτική στη δημοσίευση έξι φορητών εικόνων στον Κατάλογο της έκθεσης του Τελλογλείου «Τιμή στον Tériade / Hommage à Tériade» (Θεσσαλονίκη 14.11.2014-19.4.2015). Αμφισβητείται η κρατούσα αντίληψη ότι η αγιογραφική παραγωγή του ζωγράφου είναι εξαιρετικά περιορισμένη και εξετάζονται οι εικόνες της έκθεσης, οι οποίες παρουσιάζονται ως σώμα σπάνιων πρώιμων έργων του Θεόφιλου, λαμβάνοντας υπόψη χρονολογικά στοιχεία και υφολογικά χαρακτηριστικά με σημείο αναφοράς αγιογραφικά του έργα. Η κριτική περιλαμβάνει τον έλεγχο των πληροφοριών που παρουσιάζονται στο ιστορικό προέλευσης και στα λήμματα των εικόνων της δημοσίευσης, καθώς και στην παρουσίαση των έργων στην έκθεση, θέτοντας υπό ισχυρή αμφισβήτηση ότι αποτελούν στο σύνολό τους έργα του Θεόφιλου.
Η Μαρία Γ. Μόσχου είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΕΚΠΑ). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ιστορία και την κριτική της τέχνης του 20ού αιώνα με έμφαση στην υποδοχή της λαϊκής τέχνης καθώς και στην έντυπη λαϊκή εικονογραφία. [moschoumaria@yahoo.com]
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 