[*Corpus; abstracts #7]

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ #7

Περιοδικό

Ιστορία της Τέχνης

Corpus

Λία Γυιόκα

Σημειώσεις για την Bildwissenschaft

Έχουμε ανάγκη μια θεωρία της Bildwissenschaft ή τις ποικίλες μεθοδολογικές εφαρμογές των επιστημών της εικόνας (ή των εικόνων); Πώς τίθεται σήμερα το ερώτημα αυτό σε συνάρτηση προς τη μελέτη των εικόνων της επιστήμης, της εικόνας ως κοσμοειδώλου της κάθε επιμέρους επιστήμης, καθώς και ως κύριου μέσου της επιστημονικής σκέψης και πράξης; Πώς θα περιγράφαμε μία δυνητικά κριτική επιστήμη των εικόνων; Το άρθρο συζητά ορισμένες προσωρινές απαντήσεις στα ανωτέρω ερωτήματα.

 

Η Λία Γυιόκα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης και του Πολιτισμού στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τα τρέχοντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την ιστορία της μοντέρνας τέχνης, ελληνικής και ευρωπαϊκής, την ιστορία της ζωγραφικής του 19^ου αιώνα, την ιστορία των κόμικς, τη σχέση τεχνοεπιστήμης και τέχνης, την κριτική θεωρία και τις ιστορικές χρήσεις της σημειωτικής. [liayoka@hotmail.com]

 

Ελπίδα Καραμπά

Το μουσείο ως πεδίο μάχης και άλλες ιστορίες για την εικόνα

Το άρθρο επικεντρώνεται στη συζήτηση σχετικά με την οφθαλμοκεντρική (ocularcentric) δυτική κουλτούρα η οποία έχει απασχολήσει ιδιαίτερα το πεδίο της τέχνης αλλά και γενικότερα τα πεδία των ανθρωπιστικών σπουδών και των επιστημών. Η ακόρεστη όρεξη για εικόνες και για οπτικές μορφές γνώσης αποτελούν ένα ιδιαίτερο φαινόμενο, ειδικά στη σημερινή συνθήκη που η εικόνα πλεονάζει και τα υποκείμενα είναι βυθισμένα στην ανακύκλωση απειράριθμων εικόνων μέσα από το διαδίκτυο, τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, τις βάσεις δεδομένων και κάθε λογιών κανάλια ροής εικόνων, που περιγράφεται ως η νέα συνθήκη του κυκλοφορισμού (circulationism). Στο άρθρο εξετάζονται παραδειγματικά περιπτώσεις των καλλιτεχνών Allan Sekula, Ursula Biemann, Atlas Group, Santiago Sierra, Hito Steyerl κ.α. Οι πρακτικές που παρουσιάζονται διαγράφουν μια πορεία της εικόνας από την πολιτική της αναπαράστασης και της αντιπροσώπευσης προς την πολιτική της γνώσης. Πρόκειται για μετάβαση που συνδέθηκε με τις κρίσεις της ύστερης παγκοσμιοποίησης και συνέβαλε στην πρόκριση καλλιτεχνικών μεθόδων στις οποίες η κουλτούρα, η πολιτική και η οικονομία διαπλέκονται με ιδιαίτερη ένταση. Παρότι οι καλλιτέχνες που παρουσιάζονται εφαρμόζουν διαφορετικές μεθοδολογίες, οι οποίες άλλες φορές συμπληρώνουν η μια την άλλη, προτείνοντας «διαφοροποιητικούς μηχανισμούς» καλλιτεχνικής παραγωγής και θεωρητικής ανάλυσης και άλλες φορές αντικρούονται, υπάρχει μεταξύ τους μια σύγκλιση. Σε αυτές τις καλλιτεχνικές κατασκευές η εικόνα και το μουσείο νοούνται ως πεδία μάχης και δράσης που συστρέφουν τις εξωτερικές κοινωνικές διεργασίες επιχειρώντας μια ανασύνταξη του έσω, της αυτονομίας και του έξω, της κοινωνικής δέσμευσης και των σχέσεων παραγωγής του έργου τέχνης. Σε αυτή τη συστροφή προκαλούνται τα παραδοσιακά δημοκρατικά ιδεώδη και ανοίγει χώρος για πιο ριζοσπαστικά δημοκρατικά προτάγματα. Στις πρακτικές οι οποίες ενδεικτικά αναφέρονται στο κείμενο ενεργοποιείται ένα (καλλιτεχνικό και όχι μόνο) πεδίο θεωρίας και πράξης, το οποίο δεν αρκείται στον μερισμό του αισθητού. Ένα πεδίο όπου, επίσης, οι ανορθολογικές επιθυμίες κινητοποιούνται και διαπλέκονται μεταξύ τους και οι αντιφατικές θέσεις αποκαλύπτονται και συγκρούονται.

 

Η Ελπίδα Καραμπά είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών. Ο τίτλος της διατριβής της είναι «Τέχνη Αρχείου από τον 20ό στον 21ο αιώνα. Από την τέχνη θεσμικής κριτικής σε μια ριζοσπαστική θεσμίζουσα πρακτική». Ειδικεύεται στη σχέση της τέχνης με συστήματα γνώσης και έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την τέχνη αρχείου και την τέχνη στο δημόσιο χώρο. Το 2014 ίδρυσε την Προσωρινή Ακαδημία Τεχνών (ΠΑΤ), ένα υβρίδιο καλλιτεχνικής, επιμελητικής και θεωρητικής πρακτικής που αναπτύσσει μια πειραματική παρα-θεσμική δραστηριότητα. Παρακλάδι της ΠΑΤ είναι το Σωματείο Εργαζομένων στον Πολιτισμό (ΣΕΠ), ένας οργανισμός που ασχολείται με τη μελέτη, την ανάλυση, την προώθηση και τη στήριξη των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων στον πολιτισμό. Αυτή την περίοδο διδάσκει θεωρία και κριτική της αρχιτεκτονικής και της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ιστορία της σύγχρονης τέχνη στην ΑΣΚΤ ενώ συνεργάζεται ως επιμελήτρια με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (ΙΣΕΤ) και είναι υπεύθυνη της σειράς Δικαίωμα Αρχείου. [elpidakaraba@gmail.com]